LINUX ARABİRİMLERİ
Linux yüklü (kurulu) bir bilgisayarı açtığınızda; eğer kurulum sırasında LILO kurulmuşsa bilgisayardaki işletim sistemlerinden birisini seçmeniz gerekecektir. Ardından seçtiğiniz işletim sistemi yüklenir.
LILO: Linux
Linux�un seçilmesiyle bilgisayarınıza Linux yüklenecektir.
Linux�e komut vermek için $ ya da # işareti ile başlayan bilgi istemi (prompt) kullanılır. Bu işaretin ardından komutlar yazılır ve ENTER tuşuna basılır.
# ls �s gibi.
Linux komut satırı arabiriminin yanı sıra X Windows gibi grafik kullanıcı arabirimine sahiptir.
1. KOMUT SATIRI
Komut satırı (command line command prompt) komutları yazabileceğiniz bir satırdır. Komutların yazılarak işletilmesini sağlar.
Komut satırı kullanımı eskiden beri (DOS UNIX vb) işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılan bir ortamdır. Günümüzde hemen her işletim sisteminde komut satırı aracılığıyla yazabileceğiniz komut (hala) vardır.
Genel olarak komut satırı formatı:
# komut parametreleri
Komutun ardından komutun parametreleri yazılır. Örneğin ls bir komut s ise bir parametredir.
# ls �s
Komut satırında kullanılan komutların parametreleri hakkında geniş bilgi için man komutu kullanılır.
# man ls
Yukarıdaki komut sayesinde ls komutuna ait yardım bilgileri alınır.
2. KDE
K Desktop Environment olarak bilinen bir masaüstü arabirim programıdır. KDE Windows işletim sistemlerinde yer alan masaüstü ve grafik arabirim olarak kullanılan programlara benzer.
KDE sayesinde programları başlatmak sistem ayarları yapmak ve diğer yönetim işlemlerinin çoğu grafik kullanıcı arabirimi sayesinde kolayca yapılır. KDE�nin diğer arabirim ortamları gibi ana amacı kullanıcıların işletim sistemini kolayca (fare ile) kullanabilmelerini sağlamaktır. Grafik kullanıcı arabiriminin alternatifi komut satırıdır. Komut satırında işlem yapabilmek için komutları ve parametrelerini bilmek gerekir.
KDE pencereleri Windows pencereleri gibi belli bir stile sahiptir.
3. GNOME
GNOME (GNU Network Object Model Environment) da KDE gibi kullanıcı arabirimi için araçlar (programlar) topluluğudur. GNOME arabiriminde bir panel ve ekranın alt tarafından da bir görev çubuğu vardır.
Pencere yönetiminde KDE kadar etkili olmayan GNOME özellikle dosya yöneticisi olarak kullanılır. Dosya yöneticileri bildiğiniz gibi sistemin sabit diskinde yer alan dizin ve dosyaları görüntüler ve üzerinde çeşitli işlemlerin yapılmasını sağlar.
4. X WINDOWS
X WINDOWS SYSTEM X olarak bilinen diğer bir grafik kullanıcı arabirimi de özellikle Windows işletim sistemine benzer kullanıcı arabirimi sağlar.
X WINDOWS ortamında pencere dosya ve program yöneticileri vardır. Pencere yöneticileri komut satırı arabirimi yerine Linux işletim sistemi üzerinde pencereleri menüleri kullanabilme olanağı sunar.
Dosya yöneticileri sistemin sabit diskinde yer alan dizin ve dosyaları yönetmek için grafik kullanıcı arabirimi sağlar.
5. LİNUX İÇİN PENCERE YÖNETİCİLERİ
Bazı pencere yöneticileri:
BlackBox
Enlightenment
AfterStep
WindowMaker
IceWm
Linux üzerinde kabuk (shell) işlemlerini açıklamak.
A. KABUK (SHELL)
Kabuk (shell) işlemleri denince genellikle UNIX işletim sistemlerinde bulunan gelişmiş komut satırı sistemi düşünülür. Onu da size şu size şekilde aktarmak istiyorum: Hepimiz DOS işletim sistemini duymuş ve kullanmışızdır. İşte DOS üzerinde DIR komutu ile yaptığımız işlemler bu sözü edilen kabuk işlemlerine (komutlarına) karşılık gelmektedir.
Kabuk Linux işletim sistemini komut satırı arabirimi ile yönetebileceğimiz bir arabirimdir. Kabuk yalnızca verilen komutları yorumlamak ya da yerine getirmenin yanı sıra gelişmiş ve etkileşimli bir programlama ortamıdır. Yani kullanıcı ve uygulama yönetimi için çeşitli kabuk programları yazılabilir.
Genel olarak komut satırı formatı:
# komut parametreleri
Komutun ardından komutun parametreleri yazılır. Örneğin ls bir komut s ise bir parametredir.
# ls �s
Komut satırında kullanılan komutların parametreleri hakkında geniş bilgi için man komutu kullanılır.
Linux ve UNIX işletim sistemleri üzerinde çalışmak üzere çok sayıda kabuk sistemi vardır. Programcı ya da sistem yöneticisi bunlardan istediğini seçebilir.
Ayhan ERGUN
Konu: Linux Arabirimleri 
